Het kan niet anders of we zullen ons op korte termijn moeten bepalen tot een nieuwe, weloverwogen verhouding tot het veranderende klimaat, de extremen, en het doordenken van de consequenties, luidt de binnenkomer oud-deltacommissaris Peter Glas in zijn Bruggenbouwerlezing in de aula van de Universiteit Maastricht. Dat zal hard werken zijn. Maar aan die oplossing gaat een vraag vooraf, meent hij: wie willen wij ten diepste zijn.
Terwijl je hem bevlogen hoort praten over overstromingen, ijskappen, oceanen, dijken, zeestraten, delta’s, rivieren en beken, wijst hij ook op daadkracht: de politiek zal leiderschap moeten tonen; en er moeten veel (mentale) bruggen geslagen worden die culturele verschillen moeten verbinden. Verbind eer gij begint, herhaalt Glas keer op keer.
Voor die (zoektocht naar) verbinding is hoop onontbeerlijk. Niet het soort van ‘het zal wel goedkomen’ maar de vurige hoop van het onverzettelijke soort. Voor bronnen van inspiratie en hoop, en richtlijnen voor oriëntatie en handelen - bij Glas geen hoop zonder een verbinding met de prakrijk - heeft Glas zich onder anderen laten voeden Beatrice de Graaf en haar visie op Augustinus, door paus Franciscus. Maar geeft hij toe: ‘Ik ben een onverbeterlijke optimist, hoe dan ook, het moet goed komen’ en ‘Ik heb een overkoepelende hoop’.
Bemoedigend vindt Glas het dat de Paus het in diens encycliek Laudato Si’ (2015) heeft over ons gemeenschappelijk huis, dat we delen met alle schepselen in de biosfeer, en waar we ook verantwoordelijkheid voor dragen. Over de menselijke wortel van de ecologische crisis. En dat hij oproept tot ‘ecologische bekering, opvoeding en spiritualiteit’. ‘Mogen onze strijd en onze zorg voor deze planeet ons de vreugde en de hoop niet ontnemen!’ is de wens van paus Francis die Glas uitermate bemoedigend vindt.
‘Wij ondergaan niet alleen maar, wij zíjn tijd. Wij zijn de tijden’, schreef Augustinus ooit. ‘Zeggen dat we in slechte tijden leven, betekent dus zeggen dat wij slecht zijn,’ meent Glas. ‘Als wij de tijden zijn en wij ons inzetten voor het goede, wil Augustinus maar zeggen, dan kunnen wij er iets aan doen om de tijden beter te maken.’ Deze uitleg van Augustinus deelt Glas met Beatrice de Graaf, die haar in december 2024 gehouden Huizinga-lezing Wij zijn de tijden. Geschiedenis in crisistijd vanuit haar historische discipline én vanuit haar christelijk-gelovige achtergrond contempleert over pessimisme en optimisme.
Onverbiddelijk hoopvol, zo zou ik Glas willen omschrijven, wanneer hij zijn ons in herinnering brengt dat bruggen bouwen een kunst is die de mensheid al zeker tweeduizend jaar beheerst, letterlijk en figuurlijk. ‘Ik zie geen enkele valide reden waarom wij dat nu ook niet zouden kunnen doen. Met inspiratie vanuit spiritualiteit, humaniteit, solidariteit en uiteindelijk ook uit gedeeld eigenbelang.’
Foto: Peter Glas
Beeld: Jean-Pierre Geusens